RAPHAEL (1483-1520) School of Athens, 1510-11.
Fresco. Stanza della Segnatura, Vatican
Η Σχολή των Αθηνών αποτελεί αναμφισβήτητα τη φιλοσοφία της ζωγραφικής. Ιστορικά ζωγραφίστηκε μεταξύ 1510 - 1511 κατά παραγγελία του Βατικανού για να διακοσμηθεί η Αίθουσα των Υπογραφών, όπως είναι γνωστή. Ο Ραφαήλ κατόρθωσε σ’ αυτήν την υπερχρονική ανθρωπιστική σύνοδο να εμπλουτίσει το έργο του με το πνεύμα της αρχαίας ελληνικής νόησης, καθιστώντας όμως σύγκαιρα αντιληπτή την παρουσία των πνευματικών ανθρώπων της Αναγέννησης. Όλες οι Τέχνες και οι Επιστήμες μέσω των εκπροσώπων τους παρίστανται στη σύνοδο διαγράφοντας έναν κύκλο γύρω από τις εξέχουσες μορφές της τοιχογραφίας: τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη.
Η Σχολή των Αθηνών καταδεικνύει περίτρανα την ωριμότητα του καλλιτέχνη. Ο Ραφαήλ πλέον δε δίνει αλληγορική μορφή στην εικόνα. Αντίθετα, ομαδοποιεί τις μορφές του ανάλογα με την ιδιότητά τους: φιλόσοφοι, μαθηματικοί, αστρονόμοι, αρχιτέκτονες κ.ο.κ. Και όλοι οι επιστήμονες σκεπάζονται ιεροπρεπώς με μία στοά με έντονο τονισμό του βάθους, όλη η σύνθεση πλαισιώνεται με μια τρέσσα διπλού μαιάνδρου. Έτσι, ο Ραφαήλ κατορθώνει να περάσει έμμεσα στο θεατή την έννοια του χρόνου, της σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν.
Στο μέσο ακριβώς όλης της παράστασης, το κέντρο προς το οποίο φέρνουν όλες οι κινήσεις και οργανώνεται όλη η σύνθεση, το σημείο το οποίο τονίζεται και με την μεγάλη καμάρα της οροφής, βρίσκονται οι κορυφές της φιλοσοφίας, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης πλαισιωμένοι από μεγάλες μορφές της φιλοσοφίας και των επιστημών. Αριστερά ο Πλάτων, μια θαυμάσια γεροντική φυσιογνωμία με τα χαρακτηριστικά προσώπου του Leonardo da Vinci, με το δάκτυλο να δείχνη τον ουρανό, την κατοικία των ιδεών, φαίνεται να συζητή έντονα με τον Αριστοτέλη που είναι δεξιά του σε ώριμη ανδρική ηλικία και που με το χέρι του αναφέρεται στον κόσμο των φαινομένων και ζητά να τον ξαναφέρη στην γη. Με τον Τίμαιο, το βιβλίο του που κρατά στο αριστερό του χέρι και κάτω από τον βραχίονα, ο Πλάτων φαίνεται να υποδεικνύη πάλι τον ουρανό, όπως και με τα Ηθικά Νικομάχεια, το βιβλίο που έχει ο Αριστοτέλης, επιμένει στην ανάγκη του συγκεκριμένου, μας δίνουν θαυμάσια την ουσία της διαφοράς των δύο προσεγγίσεων. Ο καλλιτέχνης με ένα πραγματικά ανυπέρβλητο τρόπο μορφοποιεί το περιεχόμενο αυτής της κοσμοθεωρητικής θέασης, που βρίσκεται στην βάση όχι μόνο της φιλοσοφίας, αλλά και της πολιτικής και κοινωνικής ζωής από τότε μέχρι σήμερα.
Σε χαμηλότερο επίπεδο από την κορυφή, στην πλευρά του Αριστοτέλη κάθεται ο κυνικός Διογένης, με πενιχρή ενδυμασία και περίπου περιφρονητική στάση, σε σχέση με τη μεγαλοπρέπεια του χώρου.
Στο αριστερό τμήμα, στην πλευρά του Πλάτωνα και στο ίδιο ύψος με αυτόν φαίνεται μια ομάδα συνομιλητών, στην οποία συμμετέχουν ο Σωκράτης, ο Ξενοφών και ο Αλκιβιάδης (με στολή). Οι υπόλοιποι «συνομιλητές» δεν έχουν ταυτοποιηθεί.
Ακριβώς κάτω από την ομάδα του Σωκράτη βρίσκεται μια ομάδα, της οποίας κεντρικό πρόσωπο είναι ο Πυθαγόρας, πάνω από τον ώμο του οποίου παρακολουθεί ο 'Αραβας φιλόσοφος της μεσαιωνικής εποχής Αβερρόης (με το τουρμπάνι). Αριστερά, πίσω από τον Πυθαγόρα, δίπλα στην κολώνα φαίνεται το στεφανωμένο κεφάλι του γηραιού Ζήνωνα του Ελεάτη, ο οποίος συνομιλεί με τον κατά ενάμισο αιώνα νεότερό του, επίσης στεφανωμένο με κληματόφυλλα Επίκουρο. Η επικούρεια Σχολή δεν εντάσσεται αμιγώς στην πυθαγορέικη και σωκρατική-πλατωνική παράδοση, βρίσκεται όμως στον αντίποδα της δεξιάς πλευράς του πίνακα, γι' αυτό ο καλλιτέχνης τοποθέτησε τον Επίκουρο στο αριστερό περιθώριο.
Στο ίδιο «επίπεδο χρόνου» με τον Πυθαγόρα, στο μεσαίο τμήμα του πίνακα, αλλά στην πλευρά του Πλάτωνα απεικονίζεται μόνος του, σε περίσκεψη ο Ηράκλειτος. Λέγεται ότι ο Ραφαήλ τοποθέτησε εδώ τον Ηράκλειτο, αφού πήρε ιδέες από ένα πίνακα του Michelangelo Buonarotti, γι' αυτό και ο ζωγραφισμένος φιλόσοφος έχει τα χαρακτηριστικά προσώπου αυτού του σπουδαίου ζωγράφου και γλύπτη. Δεν είναι τυχαίο δε ότι ο Ηράκλειτος του πίνακα στηρίζεται σε ένα κύβο μαρμάρου. Μεταξύ του Πυθαγόρα και του Ηράκλειτου, η λευκοντυμένη Υπατία και, με τον πορτοκαλί χιτώνα, ο Παρμενίδης.
Τα πρόσωπα στη δεξιά πλευρά του πίνακα, δίπλα στον Αριστοτέλη θα έπρεπε να είναι μέλη της περιπατητικής σχολής του μεγάλου φιλοσόφου. Στο χαμηλότερο επίπεδο αυτής της πλευράς του πίνακα σκύβει ο Ευκλείδης, σε πρώτο πλάνο, που χειρίζεται το διαβήτη και οι μαθητές του που παρακολουθούν αφοσιωμένοι. Εικάζεται πως στο πρόσωπο του Ευκλείδη βρίσκεται ο αρχιτέκτονας Bramante.
Δεξιά, δίπλα στον Ευκλείδη στέκονται κατά μέτωπο δύο άτομα, ο γενειοφόρος με το πρόσωπο στραμμένο στο θεατή, που κρατά μια ουράνια σφαίρα, είναι ο Πέρσης φιλόσοφος και θρησκευτικός ηγέτης Ζωροάστρης (Ζαρατούστρα) (σε μια άλλη εκδοχή, ο γενειοφόρος με την σφαίρα δεν είναι ο Ζωροάστρης, αλλά ο Σέλευκος ο Νικάτωρ, ο διάδοχος του Μ. Αλεξάνδρου, φανατικός υποστηρικτής της ηλιοκεντρικής θεωρίας του Αρίσταρχου). Με την πλάτη γυρισμένη στο θεατή, κρατώντας μια υδρόγειο σφαίρα, είναι ο Αλεξανδρινός αστρονόμος και γεωγράφος Πτολεμαίος, τον οποίο για πολλούς αιώνες παρίσταναν οι καλλιτέχνες με βασιλικό στέμμα, γιατί τον θεωρούσαν συγγενή των βασιλιάδων του αιγυπτιακού ελληνιστικού κράτους. Και ο Πτολεμαίος και ο Σέλευκος/Ζωροάστρης κοιτούν έντονα τον λευκοντυμένο Πρωτογένη (άλλοι πιστεύουν τον Κοπέρνικο) με τα χαρακτηριστικά του Sondoma, ο οποίος κοιτάει τον γενειοφόρο γέρο με την κόκκινη κάπα Αρίσταρχο (ή Πλωτίνο), ο οποίος δείχνει με το δάχτυλο του την ουράνια σφαίρα του Σέλευκου. Η απόμόνωση του Αρίσταρχου συμβολίζει την δυσπιστία που του έδειχνε ο κόσμος. Επίσης ο άνδρας δεξιά του που τον ενοχλεί με ενα ραβδί είναι ο στωικός φιλόσοφος Κλεάνθης ο Άσσιος, ο οποίος έγραψε ενα δοκίμιο όπου κατηγορεί τον Αρίσταρχο για ασέβεια. Δίπλα στον Κοπέρνικο, αυτός που κοιτάει προς εμάς, λέγεται πως είναι ο Απελλής με τα χαρακτηριστικά του ίδιου του Ραφαήλ .
Το έργο στο σύνολό του δεν επιβάλλεται μόνο με την συγκρότηση και τον ρόλο των διαφόρων ομάδων, την ποικιλία και τον πλούτο των κινήσεων, την έκταση και την δύναμη των χαρακτηρισμών, την συνεργασία των αρχιτεκτονικών θεμάτων με τα πρόσωπα, αλλά και με την δημιουργία μορφών με πραγματική ζωή. Την ρυθμική οργάνωση την ολοκληρώνει η δύναμη των πλαστικών τύπων, την αρχιτεκτονική άρθρωση η πολλαπλότητα των θεμάτων, το ατομικό πλουτίζεται από το γενικό. Δεν περιορίζεται εδώ σε μια εξωτερική μηχανική σύνδεση των διαφόρων θεμάτων ο καλλιτέχνης, αλλά σε μιά καθαρά οργανική σύνθεση, που όλα ολοκληρώνουν με την συνεργασία την φωνή τους. Αρκεί να προσέξη κανείς με τί τρόπο διαφοροποιούνται τα θέματα, χρησιμοποιούνται οι διάφοροι τύποι, εκφράζονται τα διάφορα πρόσωπα, για να καταλάβη τις δυνατότητες του καλλιτέχνη.
Έτσι από τις ομάδες - πλαίσια, δεξιά τους δύο νέους που μερικοί θεωρούν ότι είναι ο Ραφαήλ και ο Σοντόμα με τον Πτολεμαίο και τον Ζωροάστρη, αριστερά τον Ζήνωνα και Επίκτητο, με την πυκνή οργάνωση, περνά δεξιά με μια καθοδική γραμμή στην παρέα του Ευκλείδη και σχηματίζει μια πυραμίδα με αυτή του Πυθαγόρα. Εδώ πάλι η παράσταση αναπτύσσεται με βάση διαφορετικά συνθετικά σχήματα στις δυο πλευρές, από τις οποίες τύποι και μορφές μας επιβάλλουν να προχωρήσουμε από τα έξω προς τα μέσα για να φτάσουμε στο σημείο όπου νοηματοδοτείται και ολοκληρώνεται το σύνολο με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Έτσι τελικά το έργο ολοκληρώνεται σαν ένα ορθογώνιο τρίγωνο που κορυφή του είναι οι κορυφές της ανθρώπινης σκέψης και γωνίες του οι ομάδες του πρώτου επιπέδου αριστερά και δεξιά ο Ζήνωνας και ο Ραφαήλ.
Με την πληρότητα και την σαφήνεια της σύνθεσης, την διαίρεση και την ρυθμική οργάνωση του χώρου, την συνεργασία της αρχιτεκτονικής με τα άλλα θέματα, την εκφραστική δύναμη και την πλαστική διατύπωση των μορφών, η παράσταση κερδίζει από την μιά πλευρά το κλασσικό μεγαλείο της και από την άλλη την δυνατότητα, να γίνη έκφραση της πιο ολοκληρωμένης ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Από το έργο κυριολεκτικά αναδύεται μια πίστη στον άνθρωπο σαν φορέα της μοίρας του, μια θάλεγε κανείς αποθέωσή του, η οποία τονίζεται ιδιαίτερα με τον τρόπο που εμφανίζονται οι μορφές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
Η κλασική σκέψη διαπνέει κάθε σημείο της Σχολής των Αθηνών. Ο άνθρωπος τίθεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Τα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αθηνάς στα άκρα της νωπογραφίας προστατεύουν τις Ελεύθερες Τέχνες.
Η Σχολή των Αθηνών καταδεικνύει περίτρανα την ωριμότητα του καλλιτέχνη. Ο Ραφαήλ πλέον δε δίνει αλληγορική μορφή στην εικόνα. Αντίθετα, ομαδοποιεί τις μορφές του ανάλογα με την ιδιότητά τους: φιλόσοφοι, μαθηματικοί, αστρονόμοι, αρχιτέκτονες κ.ο.κ. Και όλοι οι επιστήμονες σκεπάζονται ιεροπρεπώς με μία στοά με έντονο τονισμό του βάθους, όλη η σύνθεση πλαισιώνεται με μια τρέσσα διπλού μαιάνδρου. Έτσι, ο Ραφαήλ κατορθώνει να περάσει έμμεσα στο θεατή την έννοια του χρόνου, της σύνδεσης του παρελθόντος με το παρόν.
Στο μέσο ακριβώς όλης της παράστασης, το κέντρο προς το οποίο φέρνουν όλες οι κινήσεις και οργανώνεται όλη η σύνθεση, το σημείο το οποίο τονίζεται και με την μεγάλη καμάρα της οροφής, βρίσκονται οι κορυφές της φιλοσοφίας, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης πλαισιωμένοι από μεγάλες μορφές της φιλοσοφίας και των επιστημών. Αριστερά ο Πλάτων, μια θαυμάσια γεροντική φυσιογνωμία με τα χαρακτηριστικά προσώπου του Leonardo da Vinci, με το δάκτυλο να δείχνη τον ουρανό, την κατοικία των ιδεών, φαίνεται να συζητή έντονα με τον Αριστοτέλη που είναι δεξιά του σε ώριμη ανδρική ηλικία και που με το χέρι του αναφέρεται στον κόσμο των φαινομένων και ζητά να τον ξαναφέρη στην γη. Με τον Τίμαιο, το βιβλίο του που κρατά στο αριστερό του χέρι και κάτω από τον βραχίονα, ο Πλάτων φαίνεται να υποδεικνύη πάλι τον ουρανό, όπως και με τα Ηθικά Νικομάχεια, το βιβλίο που έχει ο Αριστοτέλης, επιμένει στην ανάγκη του συγκεκριμένου, μας δίνουν θαυμάσια την ουσία της διαφοράς των δύο προσεγγίσεων. Ο καλλιτέχνης με ένα πραγματικά ανυπέρβλητο τρόπο μορφοποιεί το περιεχόμενο αυτής της κοσμοθεωρητικής θέασης, που βρίσκεται στην βάση όχι μόνο της φιλοσοφίας, αλλά και της πολιτικής και κοινωνικής ζωής από τότε μέχρι σήμερα.
Σε χαμηλότερο επίπεδο από την κορυφή, στην πλευρά του Αριστοτέλη κάθεται ο κυνικός Διογένης, με πενιχρή ενδυμασία και περίπου περιφρονητική στάση, σε σχέση με τη μεγαλοπρέπεια του χώρου.
Στο αριστερό τμήμα, στην πλευρά του Πλάτωνα και στο ίδιο ύψος με αυτόν φαίνεται μια ομάδα συνομιλητών, στην οποία συμμετέχουν ο Σωκράτης, ο Ξενοφών και ο Αλκιβιάδης (με στολή). Οι υπόλοιποι «συνομιλητές» δεν έχουν ταυτοποιηθεί.
Ακριβώς κάτω από την ομάδα του Σωκράτη βρίσκεται μια ομάδα, της οποίας κεντρικό πρόσωπο είναι ο Πυθαγόρας, πάνω από τον ώμο του οποίου παρακολουθεί ο 'Αραβας φιλόσοφος της μεσαιωνικής εποχής Αβερρόης (με το τουρμπάνι). Αριστερά, πίσω από τον Πυθαγόρα, δίπλα στην κολώνα φαίνεται το στεφανωμένο κεφάλι του γηραιού Ζήνωνα του Ελεάτη, ο οποίος συνομιλεί με τον κατά ενάμισο αιώνα νεότερό του, επίσης στεφανωμένο με κληματόφυλλα Επίκουρο. Η επικούρεια Σχολή δεν εντάσσεται αμιγώς στην πυθαγορέικη και σωκρατική-πλατωνική παράδοση, βρίσκεται όμως στον αντίποδα της δεξιάς πλευράς του πίνακα, γι' αυτό ο καλλιτέχνης τοποθέτησε τον Επίκουρο στο αριστερό περιθώριο.
Στο ίδιο «επίπεδο χρόνου» με τον Πυθαγόρα, στο μεσαίο τμήμα του πίνακα, αλλά στην πλευρά του Πλάτωνα απεικονίζεται μόνος του, σε περίσκεψη ο Ηράκλειτος. Λέγεται ότι ο Ραφαήλ τοποθέτησε εδώ τον Ηράκλειτο, αφού πήρε ιδέες από ένα πίνακα του Michelangelo Buonarotti, γι' αυτό και ο ζωγραφισμένος φιλόσοφος έχει τα χαρακτηριστικά προσώπου αυτού του σπουδαίου ζωγράφου και γλύπτη. Δεν είναι τυχαίο δε ότι ο Ηράκλειτος του πίνακα στηρίζεται σε ένα κύβο μαρμάρου. Μεταξύ του Πυθαγόρα και του Ηράκλειτου, η λευκοντυμένη Υπατία και, με τον πορτοκαλί χιτώνα, ο Παρμενίδης.
Τα πρόσωπα στη δεξιά πλευρά του πίνακα, δίπλα στον Αριστοτέλη θα έπρεπε να είναι μέλη της περιπατητικής σχολής του μεγάλου φιλοσόφου. Στο χαμηλότερο επίπεδο αυτής της πλευράς του πίνακα σκύβει ο Ευκλείδης, σε πρώτο πλάνο, που χειρίζεται το διαβήτη και οι μαθητές του που παρακολουθούν αφοσιωμένοι. Εικάζεται πως στο πρόσωπο του Ευκλείδη βρίσκεται ο αρχιτέκτονας Bramante.
Δεξιά, δίπλα στον Ευκλείδη στέκονται κατά μέτωπο δύο άτομα, ο γενειοφόρος με το πρόσωπο στραμμένο στο θεατή, που κρατά μια ουράνια σφαίρα, είναι ο Πέρσης φιλόσοφος και θρησκευτικός ηγέτης Ζωροάστρης (Ζαρατούστρα) (σε μια άλλη εκδοχή, ο γενειοφόρος με την σφαίρα δεν είναι ο Ζωροάστρης, αλλά ο Σέλευκος ο Νικάτωρ, ο διάδοχος του Μ. Αλεξάνδρου, φανατικός υποστηρικτής της ηλιοκεντρικής θεωρίας του Αρίσταρχου). Με την πλάτη γυρισμένη στο θεατή, κρατώντας μια υδρόγειο σφαίρα, είναι ο Αλεξανδρινός αστρονόμος και γεωγράφος Πτολεμαίος, τον οποίο για πολλούς αιώνες παρίσταναν οι καλλιτέχνες με βασιλικό στέμμα, γιατί τον θεωρούσαν συγγενή των βασιλιάδων του αιγυπτιακού ελληνιστικού κράτους. Και ο Πτολεμαίος και ο Σέλευκος/Ζωροάστρης κοιτούν έντονα τον λευκοντυμένο Πρωτογένη (άλλοι πιστεύουν τον Κοπέρνικο) με τα χαρακτηριστικά του Sondoma, ο οποίος κοιτάει τον γενειοφόρο γέρο με την κόκκινη κάπα Αρίσταρχο (ή Πλωτίνο), ο οποίος δείχνει με το δάχτυλο του την ουράνια σφαίρα του Σέλευκου. Η απόμόνωση του Αρίσταρχου συμβολίζει την δυσπιστία που του έδειχνε ο κόσμος. Επίσης ο άνδρας δεξιά του που τον ενοχλεί με ενα ραβδί είναι ο στωικός φιλόσοφος Κλεάνθης ο Άσσιος, ο οποίος έγραψε ενα δοκίμιο όπου κατηγορεί τον Αρίσταρχο για ασέβεια. Δίπλα στον Κοπέρνικο, αυτός που κοιτάει προς εμάς, λέγεται πως είναι ο Απελλής με τα χαρακτηριστικά του ίδιου του Ραφαήλ .
Το έργο στο σύνολό του δεν επιβάλλεται μόνο με την συγκρότηση και τον ρόλο των διαφόρων ομάδων, την ποικιλία και τον πλούτο των κινήσεων, την έκταση και την δύναμη των χαρακτηρισμών, την συνεργασία των αρχιτεκτονικών θεμάτων με τα πρόσωπα, αλλά και με την δημιουργία μορφών με πραγματική ζωή. Την ρυθμική οργάνωση την ολοκληρώνει η δύναμη των πλαστικών τύπων, την αρχιτεκτονική άρθρωση η πολλαπλότητα των θεμάτων, το ατομικό πλουτίζεται από το γενικό. Δεν περιορίζεται εδώ σε μια εξωτερική μηχανική σύνδεση των διαφόρων θεμάτων ο καλλιτέχνης, αλλά σε μιά καθαρά οργανική σύνθεση, που όλα ολοκληρώνουν με την συνεργασία την φωνή τους. Αρκεί να προσέξη κανείς με τί τρόπο διαφοροποιούνται τα θέματα, χρησιμοποιούνται οι διάφοροι τύποι, εκφράζονται τα διάφορα πρόσωπα, για να καταλάβη τις δυνατότητες του καλλιτέχνη.
Έτσι από τις ομάδες - πλαίσια, δεξιά τους δύο νέους που μερικοί θεωρούν ότι είναι ο Ραφαήλ και ο Σοντόμα με τον Πτολεμαίο και τον Ζωροάστρη, αριστερά τον Ζήνωνα και Επίκτητο, με την πυκνή οργάνωση, περνά δεξιά με μια καθοδική γραμμή στην παρέα του Ευκλείδη και σχηματίζει μια πυραμίδα με αυτή του Πυθαγόρα. Εδώ πάλι η παράσταση αναπτύσσεται με βάση διαφορετικά συνθετικά σχήματα στις δυο πλευρές, από τις οποίες τύποι και μορφές μας επιβάλλουν να προχωρήσουμε από τα έξω προς τα μέσα για να φτάσουμε στο σημείο όπου νοηματοδοτείται και ολοκληρώνεται το σύνολο με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Έτσι τελικά το έργο ολοκληρώνεται σαν ένα ορθογώνιο τρίγωνο που κορυφή του είναι οι κορυφές της ανθρώπινης σκέψης και γωνίες του οι ομάδες του πρώτου επιπέδου αριστερά και δεξιά ο Ζήνωνας και ο Ραφαήλ.
Με την πληρότητα και την σαφήνεια της σύνθεσης, την διαίρεση και την ρυθμική οργάνωση του χώρου, την συνεργασία της αρχιτεκτονικής με τα άλλα θέματα, την εκφραστική δύναμη και την πλαστική διατύπωση των μορφών, η παράσταση κερδίζει από την μιά πλευρά το κλασσικό μεγαλείο της και από την άλλη την δυνατότητα, να γίνη έκφραση της πιο ολοκληρωμένης ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Από το έργο κυριολεκτικά αναδύεται μια πίστη στον άνθρωπο σαν φορέα της μοίρας του, μια θάλεγε κανείς αποθέωσή του, η οποία τονίζεται ιδιαίτερα με τον τρόπο που εμφανίζονται οι μορφές του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
Η κλασική σκέψη διαπνέει κάθε σημείο της Σχολής των Αθηνών. Ο άνθρωπος τίθεται στο κέντρο του ενδιαφέροντος. Τα αγάλματα του Απόλλωνα και της Αθηνάς στα άκρα της νωπογραφίας προστατεύουν τις Ελεύθερες Τέχνες.
